O związku

Cele i zadania

Celami i zadaniami związku są w szczególności: 1. Ochrona miejsc pracy. 2. Ochrona warunków pracy i płacy. 3. Samopomoc wewnątrzzwiązkowa. 4. Reprezentowanie interesów zawodowych swoich członków wobec kierownictwa zakładu pracy, organów administracji państwowej i gospodarczej, organizacji społecznych, samorządowych i politycznych. 5. Sprawowanie kontroli nad przestrzeganiem przepisów prawa pracy, udzielanie pomocy prawnej oraz podejmowanie interwencji i mediacji w przypadku indywidualnych spraw na tle stosunku pracy. 6. Prowadzenie negocjacji, zawieranie układów zbiorowych pracy oraz porozumień pomiędzy związkiem a pracodawcą oraz wszczynanie i prowadzenie sporów zbiorowych z pracodawcą. 7. Współdziałanie z państwową inspekcją pracy. 8. Sprawowanie kontroli nad przestrzeganiem przez kierownictwo zakładu pracy obowiązku zapewnienia pracownikom bezpiecznych i higienicznych warunków pracy, a także udział w opracowywaniu planów poprawy warunków pracy. 9. Zajmowanie stanowiska wobec kierownika zakładu pracy i organu samorządu załogi w sprawach dotyczących praw i interesów załogi zakładu pracy, a w szczególności przy ustalaniu regulaminów wynagradzania i premiowania, rozkładu czasu pracy, ustalania planów urlopów oraz dotyczących socjalno-bytowych i kulturalnych potrzeb załogi. 10. Zajmowanie stanowiska w indywidualnych sprawach pracowniczych w zakresie unormowanym w przepisach prawa pracy. 11. Zapewnienie członkom związku i ich rodzinom możliwości korzystania z wczasów pracowniczych, kolonii oraz odpowiedniego udziału w podziale zakładowego funduszu świadczeń socjalnych i innych funduszy zakładu pracy. 12. Partnerskie współdziałanie z kierownictwem zakładu pracy oraz organizacjami społecznymi w rozwijaniu działalności kulturalno-oświatowej i tworzeniu warunków do odpoczynku po pracy, jak również podejmowanie ważnych inicjatyw w tym zakresie. (… ) – dalej jak w §6 statutu

Związki zawodowe – od przeszłości do przyszłości

Dramatyczne pogorszenie położenia ludzi pracy i konflikt klasowy stały się bodźcem do opracowania alternatywy wobec socjalizmu i komunizmu przez myślicieli i działaczy chrześcijańskich – początkowo protestantów, potem rzymskich katolików. Tą alternatywą były różne wersje ustroju korporacyjnego. Najsilniejszym bodźcem dla ukształtowania się idei europejskiego korporatyzm były osiągnięcia pontyfikatu Leona XIII. Papież ten, przełamując opór konserwatywnych kręgów katolickich, ogłosił w 1884 roku encyklikę Humanum Genus, w której wskazał średniowieczny system cechowy jako wzorzec dla stosunków przemysłowych. W 1891 roku ogłoszona została przez niego encyklika Rerum Novarum, która zawierała koncepcję korporatyzmu i klasowego solidaryzmu jako alternatywy zarówno dla socjalizmu jak kapitalizmu i liberalizmu. Rozwiązaniem ma być nie walka klasowa, lecz harmonizowanie interesów pracodawców i pracowników w duchu chrześcijańskim. Leon XIII stwierdzał, że olbrzymia część klasy pracującej znajduje się w stanie „niezasłużonej a okropnej niewoli”, co wynika z monopolu kapitalistów na rynku towarów i pracy, a także wynika ze zniesienia dawnych korporacji przemysłowych, przez co pracownicy zostali pozbawieni ochrony prawnej. Należy doprowadzić do współpracy i solidarnego współdziałania pracodawców i pracowników dla dobra społecznego. Papież dopuszczał także zrzeszanie się pracowników w chrześcijańskich związkach zawodowych.

Koncepcje te były rozwijane w myśli katolickiej, a znalazły swój dojrzały wyraz w encyklice Piusa XI Quadragesimo Anno, ogłoszonej w 1931 roku, w czterdziestolecie Rerum Novarum. Został w niej przedstawiony zarys ustroju korporacyjnego, którego podstawą miały stać się samorządy zawodowe: wspólne organizacje pracodawców i pracowników. Powstawać miała w nich więź ugruntowana na funkcjach społecznych, a nie różnicach klasowych. Korporacje zakładały istnienie związków zawodowych, mających chronić interesy pracowników, ale także pracodawców. Korporacje miały mieć charakter publiczno-prawny, powinny powstawać oddolnie i ograniczać istotnie wolną konkurencję. Konkurencja jest w pewnych granicach pożyteczna, lecz musi być kontrolowana przez państwo i korporacje.

Idee encykliki były przedmiotem szerokiej debaty i na jej podstawie opracowano model ustroju korporacyjnego. Zasadniczą komórka gospodarczą jest samorząd przedsiębiorstwa, rada zakładowa. Poszczególne rady zakładowe łączą się w rady branżowe, które są organizacjami samorządu całej gałęzi produkcji, np. przemysłu węglowego, metalowego itd. Na kolejnym szczeblu powstają korporacje wielkich działów gospodarki, przemysłu, rolnictwa itd., na czele zaś tej hierarchicznej struktury znajduje się krajowa rada korporacyjna, która łączy wszystkie zawody. W każdym ogniwie organizacyjnym reprezentowani są przedstawiciele pracowników i pracodawców, którzy uzgadniają interesy w duchu wartości chrześcijańskich, ustanawiają godziwe warunki pracy i płacy.

(fragment książki: Dialog społeczny w Polsce, Teoria, historia, praktyka, Juliusz Gardawski)